Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty w sytuacji, gdy kary postawa, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.
Decyzję w przedmiocie warunkowego zwolnienia podejmuje sąd penitencjarny, dla którego kluczowe i mające wpływa na pozytywne rozpatrzenie wniosku jest zachowanie skazanego podczas pobytu w zakładzie karnym. Sąd penitencjarny podejmuje decyzję w oparciu o opinię sporządzoną na temat skazanego przez kuratora sądowego, wychowawcę czy też Dyrektora Zakładu Karnego. Znaczącymi argumentami przemawiającymi także na korzyść skazanego są otrzymane wnioski nagrodowe, pozytywne oceny zachowania a także właściwe zachowanie podczas udzielanych skazanemu przepustek.
Opłata od wniosku o udzielenie skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia wynosi 45 zł.
Z wnioskiem o warunkowe przedterminowe zwolnienie można wystąpić po odbyciu przez skazanego co najmniej połowy kary, jednak nie wcześniej niż po 6 miesiącach. Skazany w warunkach recydywy może złożyć wniosek po odbyciu trzech czwartych kary, a warunkowe zwolnienie nie może nastąpić wcześniej niż po roku jej odbywania. Jeżeli sąd wydał wyrok skazujący na karę 25 lat pozbawienia wolności, przedterminowe warunkowe zwolnienie może być zastosowane dopiero po odbyciu 15 lat kary, natomiast w sytuacji skazania na karę dożywotniego pozbawienia wolności dopiero po odbyciu 25 lat kary.
Warunkowo zwolnionego sąd penitencjarny może w okresie próby oddać pod dozór kuratora sądowego, osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym, jak również nałożyć określone obowiązki, m.in. informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby, przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddania się terapii uzależnień, poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji, uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób.
